बाँकेको राप्ती सोनारीकी दिलकुमारी राना मगरको गोठमा दुई वर्ष अघिसम्म ८० गाई–गोरु, १६ भैंसी र ६० खसी–बाख्रा थिए । तीन जना गोठालो लाग्थे । अहिले गोठ रित्तो छ । ‘घरमा बाँधेर पाल्न घाँस छैन’ उनी भन्छिन्, ‘बाघ लागेर जंगल जानै नसकिने भयो । अब दुई छोरा विदेश पठाउने तयारीमा छु ।’
बाघ सकभर मानिसदेखि भाग्ने, छलिने र लुक्ने गर्दछन्। यिनीहरु एकान्त बासस्थानमा एकल जीवन बिताउने स्वभावका हुन्छन्। परिवारमा मिलेर बस्ने स्वभाव नभएको हुँदा वर्षभरि नै भाले र पोथी अलग–अलग भई बस्छन् र प्रजननको दस–पन्ध्र दिनको अवधिमा मात्रै सँगै बस्ने गर्दछन् । प्रजनन अवधिबाहेक अन्य बेला उनीहरुको जम्काभेट भयो भने एउटाले अर्कोलाई मार्न पनि सक्छन् ।
पृथ्वीको सिमाना पार गरी अन्तरिक्षमा बस्ती बसाउने योजनाको सुरूवाती अवस्थामा छ मान्छे । १२ हजार वर्षयता पृथ्वीको एक्लो अधिपति बनेको होमो सापियन्सको राज कहिलेसम्म चल्ला ? विज्ञान भन्छ– बहुतै छिटो मान्छेको यो सत्ता ढल्दै छ किनभने पृथ्वी मान्छेकै कारण नष्ट हुने विन्दुमा पुगेको छ । बुद्धले भनेकै छन्– संसारमा नित्य केही छैन ।
घाँसे मैदान, दलदले भूमि रहेकाले यसलाई जलजला भनिएको स्थानीयको भनाइ छ । दलदले क्षेत्रमा पानी जम्ने र जमिन हल्लिने भएकाले दलदलेबाट अप्रभंस भएर जलजला भएको हुनसक्ने स्थानीय अनुमान गर्दछन् । जलजलाको पुरानो नाम ‘गामा’ हो । मगर भाषामा गामाको अर्थ अग्लो लेकको बुकी पाटन भन्ने बुझिन्छ । हिजोआज स्थानीय जलजलालाई ‘गोङ’ पनि भन्दछन् ।
Eng
